Xa luân ngũ bộ

 Xa Luân Ngũ Bộ = Làm tất cả 5 bài thơ với một tựa đề: 

 Theo cách 1, các câu có vần của bài đầu tiên sẽ lần lượt là các câu phá đề của các bài lần lượt từ trên xuống dưới; các vần khác theo trật tự mà luân chuyển. Cách 1 xử dụng các câu có vần lần lượt làm các câu phá đề của mỗi bài. 

 Theo cách 2, các từ vần của bài đầu tiên sẽ lần lượt là từ vần cho các câu phá đề của các bài lần lượt từ trên xuống dưới; các vần khác theo trật tự mà luân chuyển. Cách 2 xử dụng từ vần lần lượt trong các

câu phá đề của mỗi bài. 

 Có thể coi các bài là một chùm xướng họa mà bộ vần được chuyển tuần tự như bánh xe quay tròn (xa luân). Tóm lại, có gồm 5 bài thơ được liên kết nhau bởi 5 vận của bài đầu; 5 vận này được đảo đi đảo lại có trình tự xoay vòng như cái bánh xe luân chuyển.

 - Cách 1: Xử dụng các câu có vần lần lượt làm các câu phá đề của mỗi bài. Thí dụ dưới đây có bộ vần "đây, này, mây, đầy, vây" chuyển xa luân trong 5 bài thơ. 

 TẢO MỘ 

 Hoa hồng đặt trước mộ phần đây (1) 

 Dịp lễ Vu Lan ghé chốn này (2) 

 Gió chướng ào ào tung cát bụi 

 Mưa phùn rả rích phủ trời mây (3) 

 Kia mâm lễ mọn xem vừa thiếu 

 Nọ bó nhang thơm xếp tạm đầy (4) 

 Thổn thức dâng trào mi nhuốm lệ 

 Nghẹn ngào nhớ Mẹ nỗi buồn vây. (5) 

 Dịp lễ Vu Lan ghé chốn này (2) 

 Sương chiều quạnh quẽ tỏa như mây 

 Hương trầm kẻ đốt bay lan nhẹ 

 Hoa cỏ người đi ngã giập đầy 

 Đứng tạm bên mồ lưng ngập xá 

 Quỳ gần sát bệ gối chùn vây 

 Đôi lời khấn đượm yêu thương nhớ 

 Nghĩa nặng thâm tình bỏ lại đây. 

 Mưa phùn rả rích phủ trời mây (3) 

 Ráng đỏ còn vương vệt trải đầy 

 Ngập kín đường mòn rêu bủa chặt 

 Che hờ ngõ tắt đá chèn vây 

 Chuông chùa điểm tới giờ quyên nọ 

 Tiếng mõ đưa về giấc nguyện đây 

 Nấm đất sè sè bia vẩn bụi 

 Mờ đi ít chữ cảm thương này. 

 Nọ bó nhang thơm xếp tạm đầy (4) 

 Côn trùng não nuột nhỏ to vây 

 Nghe lòng tĩnh mịch cung trầm đó 

 Vọng tiếng u hoài vực thẳm đây 

 Nhạt nhẽo ban mai dời nắng ấy 

 Đìu hiu bóng tối ngợp tim này 

 Khuỵu chân bái lạy hoài thân mẫu 

 Tím cả dương tà lẫn sắc mây. 

 Nghẹn ngào nhớ mẹ nỗi buồn vây (5) 

 Giã biệt nhưng tình nặng trĩu đây 

 Luyến tiếc chi thêm đành ngoảnh vậy 

 Kêu than chẳng đủ phải quay này 

 Ngàn thu vĩnh biệt rưng rưng mắt 

 Vạn thuở chia lìa héo hắt mây 

 Mảnh nhỏ vành tang cài ngực áo 

 Hình như cũng khóc tuổi dâng đầy. 

 (Cẩn Vũ)

 Cách 2: Xử dụng từ vần lần lượt trong các câu phá đề của mỗi bài. Thí dụ dưới đây có bộ vần "lành, tranh, thành, thanh, mành" chuyển xa luân trong 5 bài thơ. 

 MÀU TÍM HOA SIM 

 Miền quê vẫn rạng sắc hương lành (1) 

 Dẫu cuộc điêu tàn khởi chiến tranh (2) 

 Thắm nghĩa đôi lòng mơ sánh vẹn 

 Bền duyên một ngả ước xây thành (3) 

 Hoa cài áo đẹp chiều mây hửng 

 Nhụy ướp tim ngời buổi nắng thanh (4) 

 Bước hẹn, trai hùng băng lửa khói 

 Thuyền quyên nén dạ đẫm tơ mành. (5) 

 Súng dậy lan tràn buổi đấu tranh (2) 

 Người đi biệt nẻo ước chưa thành 

 GIăng đầy mắt thẫn khơi hình nhỏ 

 Đọng trĩu tim ngùi gửi dáng thanh 

 Mỗi lúc băng đồi sim ngút khoảng 

 Từng phen thọc cứ lửa toang mành 

 Thương nàng vẫn đợi hoa màu tím 

 Nhẹ ngắt đài xinh gửi mộng lành... 

 Tình sâu ngõ hẹn khắc ghi thành (3) 

 Vẹn gửi trăng ngà dõi bóng thanh 

 Pháo dội, đời trai quàng hỏa tuyến 

 Đèn khêu, phận nữ ủ sương mành 

 Đan ngày thắm mộng hoa ngời tỏ 

 Kết thuở nồng ân trái đượm lành 

 Nỗi nhớ dài theo hồi chiến cuộc 

 Ai làm cách biệt ngả phân tranh... 

 Sấm chợt rung trời giữa buổi thanh (4) 

 Người em gục chết, tủi giăng mành 

 Chưa bừng luyến ái nồng mơ thỏa 

 Vội giã tình duyên úa mộng lành 

 Nẻo cũ phòng côi chìm ngóng đợi 

 Phương này bước lẻ gối giao tranh 

 Dòng va sóng dập thuyền tan vỡ 

 Đã hết từ đây ước nguyện thành. 

 Làn sương nhẹ quẩn hắt hiu mành (5) 

 Dấu cũ hoài nghi ước nguyện lành 

 Những tưởng vầy sum miền ái hợp 

 Đâu ngờ biệt cách ngả tương tranh 

 Niềm thương, ký ức hằng cung ngỏ 

 Nỗi nhớ, hành trang kết giọt thành 

 Bóng ngả chiều hoang biền biệt tím 

 Hương lòng một dải vấn trời thanh. 

 (Nguyễn Quốc Bình)