Bát Điệp = một Từ, thường là Từ đơn (viết thành 1 chữ), lặp lại trong tất cả các câu (8 câu) của bài thơ bát cú. (Bát = 8. Điệp = sự lặp lại của ngôn ngữ).
GIẢI THƯƠNG
Ai dám thương đâu kẻ có chồng
Thương vì một nỗi để phòng không
Thương con cuốc nọ kêu mùa hạ
Tung Hoành Trục Khoán = Dùng cặp câu đối làm chủ đề cho bài thơ (mỗi câu có 7 chữ hay thất ngôn). Các từ trong vế thứ nhất làm từ đầu tiên cho các câu thơ từ 1 đến 7 (trục tung); nguyên vế thứ hai đặt làm câu thứ 8 (trục hoành). (Tung = đường thẳng dọc. Hoành = đường thẳng ngang).
(Lệ đổ ngắm nhìn em hạnh phúc
Châu tuôn giã biệt kẻ sang ngang )
Bài thơ: LỆ DỖI CUNG ĐÀN
Thủ Vĩ Ngâm (Thủ Vỹ Ngâm) = câu đầu và câu cuối của bài thơ lặp lại giống nhau. (Thủ = đầu. Vĩ = vỹ = đuôi).
KHÓC ÔNG PHỦ VĨNH TƯỜNG
Trăm năm ông Phủ Vĩnh Tường ôi!
Cái nợ trần gian đã hết rồi
Chôn chặt văn chương ba tấc đất
.jpg)
Yết Hậu = câu chót của bài ĐL tứ tuyệt chỉ có 1, 2 chữ vận mà thôi còn 3 câu đầu thì đủ chữ (7 chữ cho thất ngôn và 5 chữ cho ngũ ngôn). Đây là định nghĩa của biến thể Yết Hậu Thi, thường gọi tắt là Yết Hậu.
Thơ yết hậu gồm bốn câu, mà câu cuối chỉ có một, hai chữ, một - hai chữ nhưng phải thâu tóm được ý tứ chính của toàn bài.
Sau đây là câu chuyện xảy ra ở một ngôi chùa, một buổi sư cụ đi vắng, Chuyện được kể bằng toàn thơ yết
Cô nhạn xuất quần: câu thơ cuối có vần khác với những vần còn lại.
XÚC CẢM DẦN PHAI
(Thất ngôn bát cú - Đường Luật)
Phải đó là nơi đầy kỷ niệm
Quê thành nỗi nhớ xuân đang kiểm
Cây già rậm bóng kín cành che
Cỏ dại thưa thân xoè lá điểm
Cô nhạn nhập quần: câu thơ đầu có vần khác với những vần còn lại.
THIÊN THƯ
(Cô nhạn nhập quần)
Trên bàn nhắn gửi một phong thư
Đẹp giống như không ở cõi trần
Chữ nét mơ hồ hơi nước quẩn
Thơ lời mộng mị tiếng đàn ngân
Trốn Vận = câu đầu của bài bát cú không có vần và vần bắt đầu với câu thứ hai và câu đầu phải đối với câu thứ hai.
ĐÊM TÌNH
Giấc thắm tình duyên non gối nước
Màn sương để lọt ánh sao băng
Phá Lục = mấy câu sau thì 7 chữ duy có câu đầu thì chỉ có 6 chữ mà thôi (trong bài thơ thất ngôn), nôm na là "phá câu 7 chữ thành câu 6 chữ".
VỊNH TRÂU GIÀ
Một nắm xương, một nắm da
Bao nhiêu cái ách cũng từng qua
Đuôi cùn biếng cột Điền Đơn hỏa
Tên gọi khác: Hoàn Cú - Hườn Cú - Chuyển Vỹ Hồi Văn - Tuần Hoàn Bất Tận
một hay hai chữ chót của câu trên làm một hay hai chữ đầu của câu đưới, như vậy cho đến câu cuối.
Cùng thế chi hơn bẳng có tiền
Có tiền sung sướng cũng như tiên
Triệt hạ = Từ ngữ cuối của mỗi câu thơ để lửng làm cho câu thơ chưa trọn nghĩa (câu thơ chưa trọn nghĩa chứ không phải là tự ý ngắt các từ ghép hay từ láy), nhưng người đọc vẫn có thể hiểu rõ hoặc có thể thêm vào những phương án của riêng mình.
Một bài thơ thất ngôn mà câu nào cũng không trọn ý, nhưng mà người đọc vẫn hiểu tác giả còn muốn nói gì thêm.
Toàn thiên, câu nào cũng bỏ lửng, không trọn ý, song độc giả vẫn hiểu được tác giả muốn nói gì.
Tên gọi khác: Bát vận – Đồng vận – Nhất vận - Bát vận đồng âm - Bát vĩ đồng âm
.jpg)
NGÀY MAI SẼ SÁNG TƯƠI
(Vĩ tam thanh)
Mưa to chỉ muốn vúi vủi vùi
Những nỗi trong lòng chúi chủi chui
Lấy những sầu đau kiêm kiệm kiểm
Tìm vài uất khổ thủi thùi thui
THÀNH PHỐ SONG SONG
(Thất ngôn bát cú - Đường Luật)
Đôi chim én liệng bay trong nắng
Chỉ một mình em nơi ngõ vắng
Ngắm đoá hoa tươi rực rỡ mầu
Nhìn con phố đẹp lung linh sáng
Dĩ Đề Vi Vận
* Hạn Vận = vần ra trước cho bài thơ. Như vậy 5 vần của bài Bát Cú đã định trước theo đúng thứ tự cho những câu phải có vần.
Đây là những Hạn Vận thường được dùng:
không - chồng - trông - bông - lông
bồ - xô - cô - vô - rô ;
Ông Nguyễn Bỉnh Khiêm là người làm thơ Độc vận đầu tiên.
DẠI KHÔN
Làm người có dại mới nên khôn
Vĩ tam thanh (Vỹ tam thanh)
Vĩ Tam Thanh (Vĩ = đuôi, Tam = ba, Thanh = tiếng) = Lối thơ mà 3 tiếng cuối cùng của câu nào cũng phát âm giống nhau. Như vậy, ba từ cuối trong mỗi câu có cùng cách phát âm (giống hệt nhau về âm vần nhưng khác thanh dấu).
VÔ ĐỀ
Tai nghe gà gáy tẻ tè te
Đây, miền tổ quốc thật là xinh
Hết cảnh âm u sẽ rạng hình
Khoán thủ chiết tự = Chữ cái (mẫu tự) trong tựa đề làm âm đầu cho các Từ ở đầu mỗi câu
thơ của một bài thơ. Tựa đề thường là nhân danh hay địa danh.
MỘNG CẢNH
(Khoán thủ chiết tự)
Một khúc thiên thai lạc cõi trần
Ôn hoà, nhã nhặn mộng ngày xuân
Lấy 8 từ đầu để mở đầu cho 8 câu thơ:
"Làm hết bổn Như Tây Nhựt Trình rồi"
Làm vầy sánh kẻ thả ngoài khơi,
Hết thảy đưa chân biết mấy nơi,
Bổn quấc về coi cồn vực đổi,
Như thuyền chạy thấy núi sông dời,
