Lộc lư ngũ bộ = Làm 5 bài thơ với một tựa đề theo phương pháp như sau: Một câu có vần dùng làm chủ đề lần lượt được đặt làm câu phá đề của bài thứ nhất rồi chuyển xuống lần lượt làm câu thừa đề của bài thứ hai, các câu có vần trong cặp thực luận và kết của các bài tiếp theo, các vần khác cứ theo trật tự mà đẩy lên nhường chỗ cho câu chủ đề. Có thể coi các bài là một chùm xướng họa mà câu chủ đề đã được di chuyển tuần tự qua các vị trí như trục bánh xe tịnh tiến ( có ý kiến cho rằng "lộc lư" là cách đọc khác của từ "lộc lô" tức là con lăn).
Tóm lại: Gồm 5 bài bát cú được liên kết nhau bằng một câu đầu của bài đầu, nó lần lượt được chuyển sang các bài sau theo thứ tự ở vị trí 2, 4, 6 và 8. Trong cách viết hiện nay, rất ít người xử dụng nguyên bộ vần cho tất cả các bài thơ (cách 1) mà dùng riêng bộ vần cho từng mỗi bài thơ nhưng không được trùng nhau trừ câu chủ đề (cách 2).
Cách 1: Xử dụng nguyên bộ vần cho tất cả các bài
Cách 2: Xử dụng riêng bộ vần cho từng bài (trừ câu chủ đề).
- Cách 1: Xử dụng nguyên bộ vần cho tất cả các bài. Thí dụ dưới đây có bộ vần "lay, bày, thay, ngày, say" chuyển xa luân trong 5 bài thơ.
NGÁT NHỤY XUÂN ĐỜI
Nhụy dỡ hương nồng ửng sắc lay
Rồi trưng áo diện, ngõ xuân bày
Trong miền sự tích bao hồi chuyển
Giữa nẻo nhân tình mấy cuộc thay
Đủ những niềm tin bền thấm hạnh
Đầy muôn ý tưởng vững khơi ngày
Vươn tầm lỗi lạc căng bầu huyết
Rượu cũng châm rồi để chuốc say.
Vầng dương đã khởi nét tươi bày
Nhụy dỡ hương nồng ửng sắc lay
Én xoải tầng mây dòng thực lãng
Sương viền rặng núi ảnh trần thay
Hòa con nước dẫn bồi vun mạch
Vỗ nhịp đời reo tiếp chuyển ngày
Lại sẵn huyền cơ... nguồn ấp ủ
Đây vườn bướm lượn, dõi mà say.
Đẫm quyện vào nhau phút tỏ bày
Tơ choàng ánh lụa ngỡ vừa thay
Đàn lên quãng nhộn trào cung ví
Nhụy dỡ hương nồng ửng sắc lay
Tuổi cũ về giăng triền suối ngọc
Đường xưa giữ lại dấu chân ngày
Đan vùng niệm ức, rồi khai mở
Thẫm ngả khung trời nhấp vị say.
Lời thương ướp mật hãy phô bày
Lẽ tạnh cơn mù, nắng hửng thay
Dệt khúc thể trao đừng nhỡ buổi
Dành tia mộng gửi ắt vương ngày
Ong khều noãn dịu quơ vòi hứng
Nhụy dỡ hương nồng ửng sắc lay
Biếc nụ tầm xuân dường trẻ mãi
Thêu tràn giọt mắt, ngần hồn say.
Thỏa Tết, ngàn hoa diễm tuyệt bày
Tô vườn nguyện ước mảng màu thay
Mừng nây cội nghĩa rồi thơm quả
Chúc đẹp phần duyên sẽ tỏ ngày
Đỏ pháo hiên bừng xem vẫn thẹn
Hây đào má ruộm ngẫm còn say
Trần gian tặng cả mùa phơ phới
Nhụy dỡ hương nồng ửng sắc lay.
(Nguyễn Quốc Bình)
- Cách 2: Xử dụng riêng bộ vần cho từng bài (trừ câu chủ đề). Theo thí dụ dưới đây, 5 bài thơ có cùng vận "a" nhưng không có cùng bộ vận.
THẮM NẺO XUÂN QUA
Lắng giọt xuân tình mỗi nẻo qua
Bình minh lợp ánh đẩy dương tà
Theo làn gió chuyển vơi ngày cũ
Lẫn vệt mây cài thoảng bóng xa
Kẻ dõi mùa vui hồn ngát đượm
Người in nỗi vọng mắt rưng nhòa
Sum vầy, lệ trút phen mừng tủi
Thấm tuổi so cùng những điệu ca.
Rồi nghe đợt pháo tưởng như là
Lắng giọt xuân tình mỗi nẻo qua
Phía ngõ bàn chân dường lạ nhỉ
Đằng hiên nét thở rõ quen mà
Xuôi dòng lãng bạt, chưa kề bến
Trở quãng phiêu bồng lại kéo ta
Đẫm cả chùm thơ nồng sắc gợi
Kìa em, mấy thuở vẫn không già.
Lạnh lẽo ai còn buốt mảnh da
Về đây dệt nắng, hửng quê nhà
Dâng hồn nhạc ý muôn lời phổ
Lắng giọt xuân tình mỗi nẻo qua
Để dõi tường vy bừng má ngọc
Rồi vin thạch thảo sánh mi ngà
Tơ hồng đã rải trên nhành biếc
Ủ chắt men lòng, rượu nghĩa pha.
Vờn giăng nhịp én gửi thay quà
Nhánh lộc reo hùa, cũng mở ra
Đủ nhớ lùa canh hằng giữ buộc
Vừa thương hé buổi sẽ tuôn òa
Khơi nguồn diệu ái bao triền tỏ
Lắng giọt xuân tình mỗi nẻo qua
Gỡ mảnh thời gian đằm vị ướp
Thầm mơ vạc áo điểm bông cà.
Nhẹ bẫng tia chiều dạo phố hoa
Trần gian miết mải dẫu theo đà
Ngang thềm trổ cúc lay hình mẹ
Kế sảnh bung đào ngỡ giọng cha
Lửa giữ đều tay... rền cặp bánh
Nhài nêm phải cánh... đậm ly trà
Giao thừa rộn rã hương lừng trải
Lắng giọt xuân tình mỗi nẻo qua.
(Nguyễn Quốc Bình)
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét