NGƯỜI TÌNH XƯA

 

 

NGƯỜI TÌNH XƯA

(Song tứ bát)

 

Nơi đây em nhớ

Chuyện tình đôi ta

Đất quê mình vẫn đậm đà như xưa…

 

Mà sao hai đứa

Lưỡng Đầu Xà Nghịch Thiệt

 

 Lưỡng đầu xà nghịch thiệt: Có 2 cụm từ đứng ở đầu và cuối mỗi câu; cụm từ sau là cách nói lái của cụm từ trước. Mỗi cụm từ có 2 từ. 

Chưa chán thơ Đường vận chứa chan
Trầu can mặc kệ để câu tràn
Đếm trăng phú quyện vui đêm trắng

Mầm trực thi bung tuyệt mực trầm
Phố cũ sương hờn giăng cố phủ

Trời thâm gió lạnh buốt thời trâm

Nói Lái

 

Nói Lái: Có 2 cụm từ đứng ở bất kỳ vị trí nào trong mỗi câu, cụm từ sau là cách nói lái của cụm từ trước. Mỗi cụm từ có 2 từ.

HỜN DỖI

(Nói lái)

 

Ứ thèm nói chuyện thém ừ sao

Đã bảo rằng thôi bã đảo nào

TÔI BIẾT XIN LỖI RỒI NÀY

 

 

TÔI BIẾT XIN LỖI RỒI NÀY

 

Đã nhiều lần tôi muốn nói

Nhiều hơn một câu xin lỗi

Lần nào cũng thế lại thôi

Tôi bỏ lỡ thật sự rồi…

 

Có người không chờ đợi được

CŨNG GIỐNG NHƯ CHUYỆN TÌNH TRÊN ĐÀI, BÁO

 

 

CŨNG GIỐNG NHƯ CHUYỆN TÌNH TRÊN ĐÀI, BÁO

(Tam ngũ hành)

 

Chòng chành tôi

Vương vấn nơi áo dài

Mỏng manh bay

Vẹn một ngày không nghỉ

Lưỡng đầu xà

 

Lưỡng Đầu Xà là 1 lối "Viết Ngược". Lưỡng Đầu Xà = (có) 2 cụm từ (mỗi cụm từ gồm 2 từ) ở vị trí đầu và cuối của mỗi câu, cụm từ sau là hoán đổi vị trí của cụm từ trước như "con rắn 2 đầu" (lưỡng đầu xà). í dụ: Nghĩa nặng --- nặng nghĩa. (Lưỡng = hai. Lưỡng đầu = 2 đầu. Xà = con rắn).

NHẮN CÁC BẠN THƠ 

 Thương chồng giữ đạo, đáng chồng thương 

 Thường thấy từ xưa chuyện thấy thường 

Song điệp

 Song Điệp = hai cặp điệp tự trong mỗi câu của bài thơ, hoặc ở đầu câu hoặc ở giữa câu. (Nam Phong tạp chí). (Song = 2 cái, đôi).

VÔ ĐỀ 

 Vất vất vơ vơ cũng nực cười 

 Căm căm cuối cuối có hơn ai 

 Nay còn chị chị anh anh đó 

NỖI NHỚ QUẦN THẢO TRONG EM

 

 

NỖI NHỚ QUẦN THẢO TRONG EM

(Nhất tam ngũ thất)

 

Ai

Hay dỗi hờn

Làm cho cơn gió hoảng

Bất chợt vội vàng lảng qua bên

Điệp Từ

 Điệp Từ = một Từ được lặp lại trong mỗi câu của bài thơ. Những Từ này đều không giống nhau. (Điệp = có sự lặp lại về mặt ngôn ngữ). - Điệp từ xảy ra không có liên quan đến vần, ở bất kỳ vị trí nào trong câu (kể cả chữ cuối) nhưng thường có vị trí giống nhau. - Điệp từ ở vị trí đầu và cuối mỗi câu (có liên quan đến vận), còn gọi là Vận Hồi Đầu. - Điệp từ xảy ra không có liên quan đến vần, ở bất kỳ vị trí nào trong câu (kể cả chữ cuối) nhưng thường có vị trí giống nhau.

CÓ LẼ NÀO 

SỐNG Ý NGHĨA

 

 

SỐNG Ý NGHĨA

**Thơ Cửu ngôn**

(Gieo vần tiếp)

 

Đâu có phải ai cũng dễ dàng hiểu hết

Nếu không đặt lên bàn cân làm sao biết

Những thứ như công danh lợi lộc ngoài kia

DUYÊN

 

 

DUYÊN

(Nhị Kiu Kiu)

 

Không duyên

Mà cưỡng ép thì chỉ như dòng nước lũ

Càn quấy đêm ngày mong đê kè thất thủ

 

Có duyên

MÊNH MÔNG TÌNH NGƯỜI

 

 

MÊNH MÔNG TÌNH NGƯỜI

(Lục bát biến thể)

 

Khi vấp ngã hãy nhìn lên

Thấy trời rộng lớn thương thêm lấy mình

Không phải cứ ngã là khinh

Nhé đừng nghĩ vậy là tình héo đi

VẦN THƠ THEO VỀ

 

 

VẦN THƠ THEO VỀ

(Lục bát biến thể)

 

Hay là bỏ hết đi em

Về lại trốn cũ mà quên muộn phiền

Ngày ngày hạnh phúc bình yên

Không phải nhớ nhớ quên quên khổ sầu…

Bát Điệp

 Bát Điệp = một Từ, thường là Từ đơn (viết thành 1 chữ), lặp lại trong tất cả các câu (8 câu) của bài thơ bát cú. (Bát = 8. Điệp = sự lặp lại của ngôn ngữ).

GIẢI THƯƠNG

Ai dám thương đâu kẻ có chồng 

 Thương vì một nỗi để phòng không 

 Thương con cuốc nọ kêu mùa hạ 

Tung Hoành Trục Khoán

 Tung Hoành Trục Khoán = Dùng cặp câu đối làm chủ đề cho bài thơ (mỗi câu có 7 chữ hay thất ngôn). Các từ trong vế thứ nhất làm từ đầu tiên cho các câu thơ từ 1 đến 7 (trục tung); nguyên vế thứ hai đặt làm câu thứ 8 (trục hoành). (Tung = đường thẳng dọc. Hoành = đường thẳng ngang).

(Lệ đổ ngắm nhìn em hạnh phúc 

 Châu tuôn giã biệt kẻ sang ngang )

 Bài thơ: LỆ DỖI CUNG ĐÀN 

Thủ Vĩ Ngâm

 Thủ Vĩ Ngâm (Thủ Vỹ Ngâm) = câu đầu và câu cuối của bài thơ lặp lại giống nhau. (Thủ = đầu. Vĩ = vỹ = đuôi).

KHÓC ÔNG PHỦ VĨNH TƯỜNG 

 Trăm năm ông Phủ Vĩnh Tường ôi!

 Cái nợ trần gian đã hết rồi 

 Chôn chặt văn chương ba tấc đất 

Yết Hậu

 

Yết Hậu = câu chót của bài ĐL tứ tuyệt chỉ có 1, 2 chữ vận mà thôi còn 3 câu đầu thì đủ chữ (7 chữ cho thất ngôn và 5 chữ cho ngũ ngôn). Đây là định nghĩa của biến thể Yết Hậu Thi, thường gọi tắt là Yết Hậu.

Thơ yết hậu gồm bốn câu, mà câu cuối chỉ có một, hai chữ, một -  hai chữ nhưng phải thâu tóm được ý tứ chính của toàn bài.

Sau đây là câu chuyện xảy ra ở một ngôi chùa, một buổi sư cụ đi vắng, Chuyện được kể bằng toàn thơ yết

CON ĐƯỜNG SƯƠNG MÙ

 

 

CON ĐƯỜNG SƯƠNG MÙ

Thơ Tam ngôn

(Gieo vần ba tiếng)

 

Chuyện tình yêu

Nghe đã nhiều

Như sợi chỉ

Cô nhạn xuất quần

  

Cô nhạn xuất quần: câu thơ cuối có vần khác với những vần còn lại.

UỐI HẠ

(Cô Nhạn Xuất Quần)

Trưa hè lửa quái tựa như rang

Gió cuộn mây đen phủ xóm làng

Xối xả mưa tuôn nhiều ngõ hố

XÚC CẢM DẦN PHAI

 

 

XÚC CẢM DẦN PHAI

(Thất ngôn bát cú - Đường Luật)

 

Phải đó là nơi đầy kỷ niệm

Quê thành nỗi nhớ xuân đang kiểm

Cây già rậm bóng kín cành che

Cỏ dại thưa thân xoè lá điểm

BONG BÓNG HỜN GHEN

 

 

BONG BÓNG HỜN GHEN

***Thơ Lục ngôn***

(Gieo vần cách)

 

Nào cứ phải xoăn là đẹp

Em không làm tóc thế đâu

Chẳng thấy trọng sang chi hết

Cô nhạn nhập quần

 

 Cô nhạn nhập quần: câu thơ đầu có vần khác với những vần còn lại.

THIÊN THƯ

(Cô nhạn nhập quần)

 

Trên bàn nhắn gửi một phong thư

Đẹp giống như không ở cõi trần

Chữ nét mơ hồ hơi nước quẩn

Thơ lời mộng mị tiếng đàn ngân

Trốn Vận

 

Trốn Vận = câu đầu của bài bát cú không có vần và vần bắt đầu với câu thứ hai và câu đầu phải đối với câu thứ hai.

ĐÊM TÌNH 

Giấc thắm tình duyên non gối nước 

 Màn sương để lọt ánh sao băng 

 Hồn hoa chợp mộng thơm hồn gió 

Phá Lục

 

Phá Lục = mấy câu sau thì 7 chữ duy có câu đầu thì chỉ có 6 chữ mà thôi (trong bài thơ thất ngôn), nôm na là "phá câu 7 chữ thành câu 6 chữ".

VỊNH TRÂU GIÀ 

 Một nắm xương, một nắm da 

 Bao nhiêu cái ách cũng từng qua 

 Đuôi cùn biếng cột Điền Đơn hỏa 

Áp cú

 Tên gọi khác: Hoàn Cú  - Hườn Cú - Chuyển Vỹ Hồi Văn - Tuần Hoàn Bất Tận

một hay hai chữ chót của câu trên làm một hay hai chữ đầu của câu đưới, như vậy cho đến câu cuối.

TỰ THUẬT 

 Cùng thế chi hơn bẳng có tiền 

 Có tiền sung sướng cũng như tiên 

 Như tiên bởi đặng mình làm chủ 

SỢI TƠ NEO NHỮNG CON THUYỀN

 

 

SỢI TƠ NEO NHỮNG CON THUYỀN

(Tứ thất cửu)

 

Đừng đi nữa nhé

Hỡi những con thuyền bé nhỏ kia

Biển khơi có gì mà vội chia tay thế

 

Lời kể người ta

Triệt hạ

 

Triệt hạ = Từ ngữ cuối của mỗi câu thơ để lửng làm cho câu thơ chưa trọn nghĩa (câu thơ chưa trọn nghĩa chứ không phải là tự ý ngắt các từ ghép hay từ láy), nhưng người đọc vẫn có thể hiểu rõ hoặc có thể thêm vào những phương án của riêng mình.

 Một bài thơ thất ngôn mà câu nào cũng không trọn ý, nhưng mà người đọc vẫn hiểu tác giả còn muốn nói gì thêm.

Toàn thiên, câu nào cũng bỏ lửng, không trọn ý, song độc giả vẫn hiểu được tác giả muốn nói gì. 

Bát vận đồng âm

 Tên gọi khác: Bát vận – Đồng vận – Nhất vận - Bát vận đồng âm - Bát vĩ đồng âm

Bát Vĩ Đồng Âm = chữ cuối của 3 câu không vần là âm trắc nhưng cũng "đồng âm" với những những vần bằng của 5 câu kia (cho bài thơ Bát Cú). (Bát = 8. Vĩ = đuôi. Bát vĩ là 8 chữ cuối của 8 câu).

 KHÔNG DUYÊN (Nguyên bản) 

 Ai khều nắng hạ rớt vào đông 

 Để tiếng ve kêu não ánh hồng 

NGÀY MAI SẼ SÁNG TƯƠI

 

 

NGÀY MAI SẼ SÁNG TƯƠI

(Vĩ tam thanh)

 

Mưa to chỉ muốn vúi vủi vùi

Những nỗi trong lòng chúi chủi chui

Lấy những sầu đau kiêm kiệm kiểm

Tìm vài uất khổ thủi thùi thui

THÀNH PHỐ SONG SONG

 

 

THÀNH PHỐ SONG SONG

(Thất ngôn bát cú - Đường Luật)

 

Đôi chim én liệng bay trong nắng

Chỉ một mình em nơi ngõ vắng

Ngắm đoá hoa tươi rực rỡ mầu

Nhìn con phố đẹp lung linh sáng

THI KHÚC THÁNG BA

 

 

THI KHÚC THÁNG BA

**Thơ Cửu ngôn **

(Gieo vần nối)

 

Gió cứ lộng, nắng cứ rơi, em cứ tươi

Cho cuộc sống vui lây niềm vui em có

Có thể chỉ là một niềm vui bé nhỏ

Dĩ Đề Vi Vận

Dĩ Đề Vi Vận 

* Hạn Vận = vần ra trước cho bài thơ. Như vậy 5 vần của bài Bát Cú đã định trước theo đúng thứ tự cho những câu phải có vần. 

 Đây là những Hạn Vận thường được dùng: 

 không - chồng - trông - bông - lông 

 bồ - xô - cô - vô - rô ; 

xô - cô - vô - ô - rô 

VI VU TIẾNG GỌI

 

 

VI VU TIẾNG GỌI

***Thơ Ngũ ngôn***

(Gieo vần ba tiếng)

 

Anh đi bận ấy nghèo

Bến xưa sóng còn reo

Sở hữu nhiều kỉ niệm

Độc vận

 Độc vận

Độc Vận = một bài thơ chỉ có 1 vần, nghĩa là chỉ dùng một từ cho tất cả các vần của bài thơ: 5 vần cho bài thơ Đường Luật bát cú đều dùng một từ. (Độc = một mình).

 Ông Nguyễn Bỉnh Khiêm là người làm thơ Độc vận đầu tiên. 

 DẠI KHÔN 

 Làm người có dại mới nên khôn 

MỘT NỖI NIỀM

 

 

MỘT NỖI NIỀM

* Thơ Thập ngôn *

(Gieo vần tiếp)

 

Mùa hoa gạo đến rồi đỏ rực rỡ trên cây

Em bỗng nhớ anh lắm và tìm về nơi đây

Nhiều bông hoa rơi đầy vì hình như cũng nhớ

Vĩ tam thanh

 

Vĩ tam thanh (Vỹ tam thanh)

Vĩ Tam Thanh (Vĩ = đuôi, Tam = ba, Thanh = tiếng) = Lối thơ mà 3 tiếng cuối cùng của câu nào cũng phát âm giống nhau. Như vậy, ba từ cuối trong mỗi câu có cùng cách phát âm (giống hệt nhau về âm vần nhưng khác thanh dấu).

VÔ ĐỀ

Tai nghe gà gáy tẻ tè te 

VÀNG VỌT TRỜI ĐÊM

 

 

VÀNG VỌT TRỜI ĐÊM

 

Nhìn hướng trời tây
Nơi ấy có tia hy vọng
Có niềm mong ngóng

Vẫn chưa muốn về

Làm người ở nhà

Chiết Tự Khoán Tâm

 

Chiết Tự Khoán Tâm

= Chữ cái trong tựa đề làm âm đầu cho các từ ngữ thứ 4 (từ trung tâm) của mỗi câu thơ. Thường thì tựa đề là nhân danh hay địa danh.

QUỐC BÌNH 

Đây, miền tổ quốc thật là xinh 

Hết cảnh âm u sẽ rạng hình 

Khoán thủ chiết tự

Khoán thủ chiết tự = Chữ cái (mẫu tự) trong tựa đề làm âm đầu cho các Từ ở đầu mỗi câu thơ của một bài thơ. Tựa đề thường là nhân danh hay địa danh. 

MỘNG CẢNH

(Khoán thủ chiết tự)

 

Một khúc thiên thai lạc cõi trần

Ôn hoà, nhã nhặn mộng ngày xuân

Dĩ đề vi thủ

 Lấy 8 từ đầu để mở đầu cho 8 câu thơ:

"Làm hết bổn Như Tây Nhựt Trình rồi"

Làm vầy sánh kẻ thả ngoài khơi, 

Hết thảy đưa chân biết mấy nơi, 

Bổn quấc về coi cồn vực đổi, 

Như thuyền chạy thấy núi sông dời, 

GỌI TÊN EM

 

 

GỌI TÊN EM

(Song tam tứ)

 

Cánh hoa rơi

Nhị hoa úa

Hương phai nhạt rồi

 

Còn gì xem

Thủ Nhất Tự

 

Thủ Nhất Tự = Chữ cái (mẫu tự) đứng đầu các câu thơ của một bài thơ đều giống nhau.

MƠ HOA

Lá trải thêm mùa ruộm ý nguyên 

Lời thương vẫn ủ nét mơ huyền 

Len dòng nhạc đẫm cung hờn tuổi 

Lỗi giọt tơ nhòa mắt ngẩn duyên 

GIÁ TRỊ BẢN THÂN

 

 

GIÁ TRỊ BẢN THÂN

(Nhất thăng cửu hối)

 

Hoa

Có thơm

Thì bướm ong

Mới bay tìm đến.

Thủ Nhất Thanh (Thủ Nhất Đồng)

 Thủ Nhất Thanh hay Thủ Nhất Đồng = Từ ngữ đứng đầu của các câu thơ đều giống nhau. (Chỉ có từ đơn giống nhau, không có từ kép). (Thủ = đầu, trước hết). Biến thể nầy bắt đầu xuất hiện trong thơ chữ Quốc ngữ đầu thế kỷ 20:

Giận

Giận chút sương mai đọng cánh hồng

Giận làn mây xám phủ trời đông

BÓNG MA VÀ KỈ NIỆM

 

 

BÓNG MA VÀ KỈ NIỆM

* Thơ 9 chữ *

 

Một chiếc xe khách đậu gần chỗ tôi ngồi

Một đoàn người tay sách nách mang đồ đạc

Nhiều người đi qua trong đó có cả em

Không nhìn thấy tôi. Chắc chắn. Tôi nghĩ vậy…

Phân biệt thơ Đường luật và thơ Đường

 

Phân biệt thơ Đường luật và thơ Đường: 

Rất nhiều người làm thơ đã lầm lẫn gọi thơ Đường luật là thơ Đường. Thật sự thì đây là 2 ý niệm hoàn toàn khác nhau. 

- thơ Đường luật (ĐL) : là thơ làm theo Thi luật đặt ra từ đời nhà Đường bên Tàu. Các bài thơ này bên Trung quốc được gọi là Luật thi. Sang Việt Nam, Thi luật gọi là thể thơ ĐL. 

- thơ Đường hay Đường thi : là những bài thơ của các thi sĩ Trung Hoa làm dưới thời nhà

Danh sách những biến thể của thơ Đường Luật (Thất ngôn bát cú – Đường luật)

 

Danh sách những biến thể của thơ Đường Luật (Thất ngôn bát cú – Đường luật)

1.Thủ Nhất Thanh (Thủ Nhất Đồng) - Thủ Nhất Tự

2. Dĩ Đề Vi Thủ - Chiết Tự Khoáng Thủ - Chiết Tự Khoáng Tâm

3. Vĩ Tam Thanh

4. Độc Vận

5. Dĩ Đề Vi Vận (Hạn Vận)

Thông vận vần I

 

Thông vận vần I

ĩa, uệ : thông nhau.
iêu – eo – êu

iêu – êu – yêu

inh – anh – uynh

ia – i

Thông vận vần U, Ư

 

Thông vận vần U, Ư

 

uông – ương – ang
út, uốt : thông nhau.
ụi, ỗi : thông nhau.
uyệt, ịt : thông nhau.
ươi - ơi – ưi

Thông vận vần O, Ô, Ơ

 

Thông vận vần O, Ô, Ơ

 

ói, ủi : thông nhau

ọ, ủa : thông nhau.
óng, úng : thông nhau.

ổ, ũ : thông nhau.
ỗ, ữa : thông nhau.